رهبر معظم انقلاب در دیدار با کارگزاران حج ۱۴۰۳، در آستانه برگزاری کنگره عظیم حج ابراهیمی، تأکید کردند «حج ما، بالخصوص حج برائت است، بخاطر آنچه امروز در غزه و فلسطین دارد، اتفاق می‌افتد». ایشان همچنین بر مسئله «اتحاد و وحدت اسلامی» و نزدیک شدن آحاد مسلمان‌ها با هم به طوری که همدیگر را بشناسند و با هم همفکری کنند، تصریح کردند.
در این راستا و به منظور تبیین و تشریح سرفصل‌های مطرح شده از سوی مقام معظم رهبری، گفت‌وگوی تفصیلی با حجت‌الاسلام والمسلمین سیدعبدالفتاح نواب، نماینده ولی فقیه در امور حج و زیارت و سرپرست حجاج ایرانی حجت‌الاسلام والمسلمین نواب را در ادامه می‌خوانیم.
برائت از مشرکین همیشه یکی از ارکان حج تمتع بوده است. رهبر معظم انقلاب اسلامی در سخنرانی اخیر با کارگزاران حج امسال به صورت ویژه به این موضوع تأکید کردند تا این امر با بهره‌گیری از تعالیم حضرت ابراهیم(ع) و با توجه به تحولات غزه انجام شود، تعالیم حضرت ابراهیم(ع) چه بوده است که همچنان باید مورد توجه قرار گیرد و از آن غفلت نشود؟
تمام آموزه‌های حضرت ابراهیم(ع) غیر از اینکه دستورات الهی و برنامه‌های دین بود، مطابق با فطرت بشری است. هنگامی که فطرت بشری دستخوش مسائل خاصی قرار نگیرد، دقیقا همان مسیر ابراهیم خلیل(ع) را دنبال می‌کند. حضرت ابراهیم(ع) نیز از همین فطرت بشری در تبلیغ و مسائل دیگر استفاده می‌کردند.
تمام زندگی حضرت ابراهیم خلیل الرحمان(ع) درس است. حضرت ابراهیم(ع) در تبلیغ، جایی که باید عاطفی باشد، عاطفی برخورد می‌کند، در جاهایی که باید تبلیغ اقناعی انجام دهد، اقناعی برخورد می‌کند و جایی که باید اعلام بیزاری از خود نشان دهد، به این صورت برخورد می‌کند.حضرت ابراهیم(ع) در جایی به منظور قانع کردن با ستاره‌پرستان، ماه‌پرستان و خورشیدپرستان که راهشان راه درستی نیست، همراه می‌شود و در پایان می‌فرماید «من در راه خدایی که آفل نیست و از بین رفتنی نیست، تسلیم هستم».
مسئله قربانی کردن فرزند در منا
اما همین حضرت ابراهیم(ع) در مقابل بت‌پرستان به گونه‌ای دیگر عمل می‌کند. در مسئله شکستن بت‌ها تبر را بر دوش بت بزرگ می‌گذارد برای اینکه آنجا نیاز است تا مردم بیدار شوند فلذا حضرت ابراهیم(ع) با شکست بت‌ها به افراد درس می‌دهد.
در واقع تمام آموزه‌های جناب ابراهیم خلیل الرحمن(ع) تأثیرگذار است. آیات سوره صافات تأثیر عمیقی بر وجود انسان دارد: «یَا بُنَیَّ إِنِّی أَرَی فِی الْمَنَامِ أَنِّی أَذْبَحُکَ» این «بنی» نشانه عشق و عاطفه حضرت ابراهیم(ع) نسبت به اسماعیل(ع) است؛ حضرت اسماعیل که سال‌ها پدر ندیده و در دامن مادر پرورش یافته است. فرزندی که پدر بالای سرش نبوده است در مقابل پدر که می‌گوید «پسرکم! همانا من در خواب می‌بینم که تو را ذبح می‌کنم»، ایستادگی نمی‌کند و می‌داند این پدر ، کاری بدون دستور خداوند انجام نمی‌دهد و حکمت الهی در آن است. اسماعیل(ع) بدون تأمل نمی‌گوید من جوان هستم و به من رحم کنید بلکه در جواب حضرت ابراهیم(ع) می‌گوید «یَا أَبَتِ افْعَلْ مَا تُؤْمَرُ». حکم بریدن سر، وظیفه ابراهیم است و سر اسماعیل(ع) بریده می‌شود اما حضرت اسماعیل(ع) هم باید انتخاب کند؛ اگر او از روی اجبار سرش را به تیغ بسپارد، این موضوع اصلا ارزش ندارد. این موضوع هنگامی ارزش دارد که اسماعیل(ع) انتخاب کند و لذا بلافاصله می‌گوید «پدرم آنچه به آن مأمور شده‌ای انجام ده»، «سَتَجِدُنِی إِنْ شَاءَ اللَّهُ مِنَ الصَّابِرِینَ؛ اگر خدا بخواهد مرا از شکیبایان خواهی یافت».
نقل می‌کنند بهمنیار شاگرد بوعلی، به او می‌گوید «با این همه علم ودانشی که داری، ادعای پیامبری کن» اما بوعلی می‌گوید «من را به این راهی نیست و هر راهی آدم خودش را دارد» برای اثبات این موضوع از شاگردش، شبی در همدان می‌خواهد که برای او آب بیاورد. بهمنیار استدلال می‌کند که چون دستگاه گوارش شما گرم است، اگر آب سرد میل کنید با این مشکلات روبرو خواهید شد و بوعلی نیز آنها را جواب می‌دهد. سپس صدای اذان از مأذنه‌ها بلند شد. بوعلی به بهمنیار گفت «می‌خواستم به شما بفهمانم اینکه به من می‌گویی ادعای پیامبری کنم، اشتباه است و آن وادی دیگری است. ببین هنوز پس از چند قرن از ارتحال پیامبر اکرم(ص)، هنوز مؤذن بالای مأذنه قرار می‌گیرد و اذان می‌گوید اما تو که حاصل عمرم و شاگردم هستی، می‌گویم برایم آب بیاور از من ابا می‌کنی».
درس آیات قرآن درباره حضرت ابراهیم(ع) به جهانیان
آیات قرآن درباره حضرت ابراهیم(ع)، تماماً درس است. در ادیان ابراهیمی چه یهودیت و مسیحیت نکات دیگری دارند اما نزدیک‌ترین دین به دین حنیف، دین اسلام است چون در آموزه‌های ابراهیم هم نماز، روزه و حج را داریم. حج، حج ابراهیمی است که همه آن را حضرت ابراهیم(ع) انجام داده‌اند. اگر حضرت ابراهیم(ع)، ابراهیم شد، در کنار آن هاجری بود. درست است که هاجر کنیز ساره بود اما از ویژگی‌های بسیار بلند و بالایی برخوردار بود. هنگامی که حضرت ابراهیم(ع) این زن جوان را با کودک شیرخوار در کنار کعبه در آن سرزمین می‌گذارد، هاجر به ابراهیم(ع) می‌گوید «آیا دستور خداست که در اینجا بمانم؟» حضرت ابراهیم می‌گوید «بله».
شما تصور کنید یک خانم جوان با طفل شیرخوار در منطقه‌ای که هیچ ساکنی ندارد و سنگلاخ است و بنابر گفته حضرت علی(ع) در خطبه قاصعه «مارهای گزنده در این سرزمین می‌گذرد» اما هاجر صبر می‌کند و هنگامی هم که نیاز به آب پیدا می‌کند از سمت مروه به صفا و بالعکس، حرکت می‌کند تا آبی برای اسماعیل(ع) پیدا کند تا بتواند اسماعیل(ع) را شیر دهد. خداوند از سر انگشتان اسماعیل زمزم می‌آفریند و همه کسانی که در طول تاریخ از زمزم نوشیده‌اند، اگر عمق کار را نگاه کنند، گویا از دستان حضرت اسماعیل(ع) که این کار را خداوند به افتخار ایشان ایجاد کرده است، آب می‌نوشند.
امامت ابراهیم(ع) بر تمامی حجاج
وقتی که انسان طواف می‌کند، سپس می‌خواهد نماز طواف بخواند، باید پشت مقام ابراهیم برود، گویا ابراهیم(ع) واسطه او با کعبه است. گویا امامت ابراهیم(ع) برای تمام کسانی که طواف می‌کنند، هست و همه حجاج به ابراهیم خلیل اقتدا می‌کنند و نماز طوافشان را به جا می‌آورند.
رهبر معظم انقلاب، حج امسال را با توجه به تحولات غزه، «حج برائت» نامیده‌اند، این نامگذاری را چگونه تحلیل و ارزیابی می‌کنید؟
مقام معظم رهبری بسیار هوشمندانه بیان فرمودند. برائت از ظالمین و ستمگران از سویی دستور دینی و از سوی دیگر دستور فطری و وجدانی است. خیزش اساتید و دانشجویان دانشگاه‌های آمریکا که نه فلسطینی هستند و نه مسلمان و نه در آسیا ساکن هستند را ببینید. وجدان و فطرت آنها از نگاه به قطعه قطعه شدن زنان و کودکان بی‌گناه در فلسطین و غزه به حرکت درآمده است. اینها در راه اندیشه خود مقاومت و ایستادگی می‌کنند. اساتید دانشگاه را به زمین می‌زنند و به دست آنها، دست‌بند می‌زنند اینها یعنی لگدمال کردن علم و دانش و آزادی.
این کشورها به دلیل اینکه پیروزی را در غزه بدست آوردند، حاضرند بسیاری از شعارهایی را که برای آن قیافه گرفتند، زیر پا بگذارند. آنها شعار می‌دادند اما واقعیت نداشت. خداوند پیروزی را نصیب مردم غزه کرده است.
شکسته شدن هیمنه اسرائیل در دنیا
مقام معظم رهبری در روز دوم یا سوم پس از طوفان‌الاقصی فرمودند «پیروزی از آن فلسطین و حماس است و رژیم صهیونیستی ضربه را خورده است و اگر بخواهد چهره خود را در دنیا با هر کاری بازسازی کند، جبران ناپذیر است». اگر اینها عاقل بودند، همانجا پای مذاکره می‌آمدند تا این جریان به سرانجام برسد اما اینک با وعده صادق، هیمنه اسرائیل در دنیا شکسته شد.
خداوند می‌خواهد بینی این ستمگران را به خاک برساند چون این وعده الهی است؛ «إِنْ تَنصُرُوا اللَّهَ یَنصُرْکُمْ وَ یُثَبِّتْ أَقْدَامَکُمْ»، وعده خدا است افرادی که ظلم می‌کنند از بین بروند و این یک امر قطعی است که ظالمان از بین بروند. در روی زمین بارها افرادی بوده‌اند که ظلم کرده‌اند و از بین رفته‌اند و اسم آنها در تاریخ هست اما از آنها چیزی باقی نمانده است. ان‌شاءالله پیروزی امت اسلامی نزدیک است.
درباره برائت باید بگویم، برائت تنها نزد ما نیست بلکه در آمریکا، اروپا و سایر قاره‌ها که نگاه کنید این موضوع هست، حتی در کشورهایی که گرایشی به مسائل مذهبی ندارند، مردم به میدان آمده‌اند و از حرکت و اقدامات رژیم کودک‌کش صهیونیستی اعلام برائت، انزجار و بیزاری کرده‌اند. بنابراین دنیا از جنایات دشمن کودک‌کش، اعلام برائت کرده است. در واقع اینطور نیست که تنها ما اعلام برائت کنیم. امروز زمینه برائت فراهم شده و قطعا مسلمانان که در سرزمین وحی حضور پیدا می‌کنند، آتشین هستند یعنی اگر ایران اسلامی نخواهد درباره برائت اقدامی انجام دهد، در حج امسال تمام مسلمانان آتشین هستند و تمام دل‌ها غرق در ماتم و اندوه است و قطعا برائت را انجام خواهند داد اما باید هوشمندانه این انزجار عمومی را همراهی کرد تا آن را انجام دهند.
دولت میزبان تعقل به خرج دهد
شاید اگر دولت میزبان، تعقل کند و مثلا از نمادهای فلسطینی استفاده کند (در گذشته یکی از خیابان‌های مکه به اسم غزه بود) و درباره تنفر از حرکت کودک‌کش خودش زمینه‌سازی کند، این تنفر به نوع صحیح‌تری ترغیب می‌شود و تمام مردم مسلمان هم پای کار می‌آیند و به این جریان کمک می‌کنند بدون اینکه در آنجا زمینه اختلافی پیش آید. این مسئله را هم عقل و هم شرع، هم آموزه‌های دینی و هم فطرت به آن شهادت می‌دهد، و می‌توان یک برنامه حج برائت ماندگار انجام داد که در طول تاریخ چنین فرصت و زمینه‌ای برای مسلمانان نبوده است.
فکر می‌کنم اگر کشور میزبان در این زمینه اندیشه کند و با مسلمانان همراهی کند و زمینه‌های برگزاری برنامه برائت را برای آنها به خوبی مهیا کنند، این ماندگار خواهد شد. زائران هنگامی که از کشورهای میزبان به کشور خود باز می‌گردند، همه اینها رسولان و خبرنگارانی خواهند شد که از نحوه تعامل کشور میزبان در رابطه با حج برائت می‌گویند؛ اینکه کشور میزبان تا چه مقدار مسئله برائت را پذیرفت و هم از کودک کشی، ابراز تنفر کرد.
آیات قرآن رانگاه کنید، پیامبر درباره کافرین ابراز تنفر کرده است. در نماز هم که انسان در طول شبانه‌روز حداقل ۱۰ بار می‌گوید «اهْدِنَا الصِّراطَ الْمُسْتَقِیمَ ... صِرَاطَ الَّذِینَ أَنْعَمْتَ عَلَیْهِمْ غَیرْ الْمَغْضُوبِ عَلَیْهِمْ وَ لَا الضَّالِّینَ». خدایا من را به راه راست هدایت کن و ابراز بیزاری می‌جوییم از راه «غَیرْ الْمَغْضُوبِ عَلَیْهِمْ وَ لَا الضَّالِّینَ» که ستمگران هستند. یعنی ما در نماز برائت می‌جوییم و در حج هم برائت می‌جوییم.
رهبر معظم انقلاب فرمودند رسالت حجاج «انتقال منطق قرآنی برائت» به دیگران است؛ بعثه، نمایندگی ولایت فقیه، مجموعه کاروان‌ها و افرادی که حجاج را هدایت می‌کنند چه میزان برای آگاهی حجاج وظیفه دارند تا آنها را با شیوه‌ها و چگونگی انتقال این منطق قرآنی برائت به سایر حجاج کشورها آشنا کنند؟
مقام معظم رهبری در سخنان اخیر خود دو نکته مهم را بیان کردند؛ یکی برائت و دیگری الگو بودن جناب ابراهیم (ع). یکی از آثاری که سال گذشته در بعثه تدوین شد و برای زائران حج گذشته و امسال توسط روحانیان بیان می‌شود، الگو بودن جناب ابراهیم(ع) است که این کتاب نیز مستقل چاپ می‌شود و در اختیار زائران قرار می‌گیرد چون حضرت ابراهیم(ع) برای تمام انسان‌ها الگو است. حتی در قرآن آمده است حضرت ابراهیم(ع) برای پیامبر(ص) الگو است «أَنِ اتَّبِعْ مِلَّةَ إِبْراهِیمَ» پیامبر تو هم از راه ابراهیم پیروی کن. در جای دیگر می‌گوید «لا تَکُنْ کَصاحِبِ الْحُوتِ» مثل آن پیامبر نباش، مثل این پیامبر باش که الگو است.
الگوسازی برای زائران
باید در این زمینه برای زائران الگوسازی داشته باشیم که توسط روحانیون محترم کاروان‌ها انجام می‌شود. درباره برائت نیز هم نوع و شکل برنامه‌ها قبلا به این گستردگی در نظر گرفته نشده بود لذا چون مقام معظم رهبری فرمودند، طرح آن در دستور بررسی است و ان‌شاءالله هفته آینده نهایی می‌شود. البته خطاب فرمان مقام معظم رهبری تنها با بعثه نیست بلکه تمام نهادها و سازمان‌های مسئول و مرتبط با امر حج است، خصوصا نهادهای بین‌المللی که ان شاءالله هر نهاد وظیفه خود را پیدا و نهایی می‌کند.
هم که یک خبرگزاری جهانی و قرآنی است، ان‌شاءالله با زبان‌های مختلف و ساخت کلیپ‌ها و به تصویرکشیدن تصاویر مختلف به صحنه می‌آید. گاهی از اوقات زیر تصویر یک کودک فلسطین قطعه قطعه شده نوشته شود «بِأَیِّ ذَنْبٍ قُتِلَتْ» قطعا تأثیرگذاری بیشتری دارد. بالغ بر بیست هزار کودک در غزه شهید شده است، انسان صحنه‌ها را می‌بیند که چنگیز، هیتلر و هیچ جنایتکاری اینطور عمل نکرده است که دولت ستم‌پیشه آمریکا و اذناب آن در منطقه و رژیم صهیونیستی این جنایات را انجام داده‌اند.
تمام آموزه‌های لیبرال دموکراسی به آتش کشیده شد
به گفته مقام معظم رهبری اینها با این حرکات تمام آموزه‌های لیبرال دموکراسی را به آتش کشیدند. اینها نمی‌توانند در دنیا سرشان را بلند کنند. کدام کشور و فردی از آمریکا می‌پذیرد که کشوری آزادی‌خواه است؟ یعنی کودن‌ترین فرد در دنیا، هنگامی که این جنایت را می‌بیند، ابراز تنفر پیدا می‌کند از کسانی که این گرگ هار را به جان مردم انداخته که آن هم آمریکا است.
گفت‌وگو از مهدی مخبری
نظر شما